Landschapspark Zwinstreek erkend!

Op 13/10/2023 erkende de Vlaamse Regering de Zwinstreek als Landschapspark.  Het intensieve landschaps-archeologische onderzoek dat de onderzoeksgroep historische archeologie (HARG) sinds meer dan 10 jaar in de Zwinstreek uitvoert, ligt mee aan de basis van deze grensoverschrijdende erkenning. De groep werkte ook mee aan de opmaak van de lijvige landschapsbiografie die de ruggengraat vormde van het aanvraagdossier. De onderzoekers zijn dan ook verheugd dat ze onder leiding van de Provincie West-Vlaanderen en met vele partners in de regio hun steentje kon bijdragen tot dit waardevolle resultaat.

De eeuwenoude historische dynamiek tussen landschap en mens met Noordzee en de Zwingeul als structurerende factoren is niet alleen een reden tot deze erkenning, het vormt ook de basis van waaruit heel wat nieuwe initiatieven zullen worden ontwikkeld in de nabije toekomst. Uitdagingen in het kader van klimaatverandering zullen aangegrepen worden voor het creëren van innovatieve kansen voor natuur, toerisme, landbouw én archeologisch en landschappelijk erfgoed. Ongetwijfeld liggen in deze valorisatie ook weer kiemen voor nieuw wetenschappelijk onderzoek in deze mooie en boeiende regio.

Prijsbeest!

GOA’er Coralie André valt in de prijzen! Ze kreeg de prijs voor de beste presentatie op de ’14th European Diatom Meeting’ in de Plantentuin te Meise (08-11/05/2023). Proficiat!

Ontdek de middeleeuwen op je bord <3

Langs de fietsroute van de ‘Verdwenen Zwinhavens’ en in de ruime Zwinstreek kan je vanaf nu letterlijk proeven van de middeleeuwen.

Drieëntwintig toeristische ondernemers brengen de middeleeuwen op het bord van bezoekers, en bieden een hedendaagse creatie aan die gebaseerd is op middeleeuwse ingrediënten en producten. Er worden drie foodhubs voorzien op het parcours: Proeflab Mout in Damme, Zoete Polder in Knokke-Heist en Brasserie Hotel Sanders De Paauw in Sluis.

Op de drie locaties staan ook voorraadkasten, waar bezoekers de producten kunnen kopen om mee te nemen naar huis.

Het concept ‘Proeven van de Middeleeuwen’ is gegroeid vanuit de belevingsfietstocht ‘De Verdwenen Zwinhavens’. Bezoekers en fietsers kunnen op zes plaatsen in de Zwinstreek via virtual reality-kijkers nooit eerder getoonde beelden van de middeleeuwen ontdekken, gebaseerd op innovatief archeologisch onderzoek.

Meer informatie via de site van het Brugse Ommeland!

BNA-dagen in het Zwingebied

Tussen 22 en 24 maart 2023 vinden in Brugge de BNA-dagen plaats, het jaarlijkse symposium voor middeleeuwse archeologie in Nederland en België. Samen met partners Raakvlak en het Agentschap Onroerend Erfgoed organiseren we dit congres waarop bijna 200 deelnemers worden verwacht. Deelnemende collega’s maken via lezing, rondleidingen in het gebied en bezoek aan de AR-tafel kennis met ons onderzoek en het rijke verleden dat zich aan beide zijden van de landsgrenzen in het landschap uitstrekt.

De link naar het programma vind je hier.

De (lange) weg naar middeleeuws Monnikerede

Tijdens grote wegenwerken in het polderdorp Oostkerke bij Damme in West-Vlaanderen stootte de aannemer net voor kerst ’22 op archeologische resten, ongeveer een halve meter onder het huidige straatniveau. Archeologisch bedrijf BAAC werd erbij gehaald voor noodopgraving en onderzoek. Het resultaat is opzienbarend: het gaat om de bijzonder goed bewaarde middeleeuwse weg, gemaakt van grote natuurkeien en hout, die Oostkerke verbond met het nu verdwenen havenstadje Monnikerede. Monnikerede was een van de Zwin- of voorhavens die de handelsmetropool Brugge in de late middeleeuwen verbond met de Noordzee.

Het aangetroffen middeleeuwse wegdek blijkt gemaakt van ballaststenen: grote keien die oorspronkelijk werden gebruikt om schepen te stabiliseren. Die werden lokaal gewonnen bij vertrek, bijvoorbeeld in Scandinavië, Engeland, Schotland en Italië. Honderden tonnen ervan moeten bij aankomst gelost zijn in de Zwinhavens en men trachtte daar duidelijk een nuttige toepassing voor te vinden. Ze waren al gekend als opvulling in huizen en (kerk)torens in de streek, maar nu blijkt dus een voordien ongekende en mogelijk massale verwerking: bestrating! Een middeleeuwse voorloper van de beroemde/vervloekte kasseien, als het ware.

Deze vondst kwam uitvoerig in de pers. Lees hier het artikel van VRT NWS, of bekijk hieronder de reportage:

 

 

Workshop: Geoarchaeological reconstruction of Holocene coastal landscapes along the North Sea

Van 16 tot 18 maart vond in Brugge een driedaagse internationaal workshop plaats gericht op de geo-archeologische reconstructie van holocene kustomgevingen. Het UGent-GOA-team bundelde daarvoor de krachten met de Brugse archeologische dienst Raakvlak (Veenproject) en het UGENT PROSPECT-netwerk voor geofysische prospectie. Archeologen, geofysici, paleobotanici en geologen deelden hun bevindingen over methoden en resultaten van recent onderzoek in zeer dynamische en complexe sedimentaire Noordzee-kustlandschappen, van Noord-Frankrijk tot Denemarken. Op de laatste dag werd expertise in beschrijvingen van boorkernen vanuit verschillende invalshoeken door middel van hands-on werksessies gedeeld met de sector. Dank aan Stad Brugge, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte en Geosonda voor de ondersteuning.

Enkele sfeerbeelden van de tentoonstelling ‘Brugge en de zee’, het congres en de hands-on sessies:

Augmented Reality-tafel Zwin terug bezoekbaar!

Sinds vorige week heeft de imposante Augmented Reality-tafel, die 2000 jaar landschapstransformatie en maritieme toegang tot Brugge visualiseert, haar definitieve thuis gevonden in de historische zaal van het Brugse stadhuis. De tafel was het centrale gegeven in de expo Verdwenen Zwinhavens. Tijdens en na afloop van de tentoonstelling was er heel veel vraag om de tafel te behouden. Dankzij de Stad Brugge, Musea Brugge en de Haven van Antwerpen-Zeebrugge werd dit nu gerealiseerd. Het Hoog Tij – Laag Tij team dankt de partners die deze duurzame oplossing mogelijk maakten.

Bovendien werden verschillende inhoudelijke en grafische elementen aan de AR-tafel toegevoegd en zijn er nu audio-gidsen beschikbaar in 3 talen die de bezoeker meenemen door tijd en landschap. In enkele vitrines worden archeologische objecten getoond die de 2000 jaar oude maritieme connectiviteit van Brugge illustreren. Een tot de verbeelding sprekend item is het imposante roer van een Romeinse zeeschip, opgegraven in 1899 bij de bouw van de havendokken in het noorden van de stad.

Alle info voor een bezoek is hier beschikbaar.

Feestelijke opening van de Zwintafel in het Brugse stadhuis. Foto © Raakvlak.

Twee vreemde eenden in de Zwinbijt

Nieuwe publicatie! Eén van de onderzoekslijnen binnen het Zwinproject is gericht op het onderzoek van scheepsballast als indicator voor maritieme connectiviteit. Onlangs werd in het Journal of Maritime Archaeology onze paper over twee bijzondere vondsten gepubliceerd: de interdisciplinaire studie van twee Italiaanse ballastkeien gevonden in Monnikerede en Hoeke. Ze kunnen in verband gebracht worden met de voornaamste Italiaanse maritieme handelszone’s: Venetië en de Toscaanse (Versilia) kust (Pisa, Genua, Lucca).  Uit de laatste zone stamt een ballastkei in Carrarra marmer. De Venetiaanse connectie wordt onthuld door een zogenaamde bioklastische kalksteen uit de regio van Otranto, Apulië (de hak van Italië), een typische halte van de Venetiaanse galleivloten op hun lange reis naar het noorden.

Het volledige artikel is hier beschikbaar.

Links: een foto van de marmeren ballaststeen uit Monnikerede. De afgeronde hoeken wijzen op verwering door de zee. Midden: een slijpplaatje geeft gedetailleerde informatie over de kristalstructuur van het staal. Rechts: Boxplot met de verdeling van de maximum korrelgrootte laat een vergelijking toe met marmergroeves in het mediterrane gebied.

Winnaar jaarprijs wetenschapscommunicatie!

Met hun project over de Verdwenen Zwinhavens ontvingen Wim De Clercq, Jan Trachet en Maxime Poulain een prijs voor wetenschapscommunicatie. Deze wordt jaarlijks uitgereikt door de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten. Alle info over de uitreiking vindt u hier.

Het project maakt ook nog kans op de EOS publieksprijs. Laat uw stem hier horen!

Time Machine

Jan en Maxime werden onlangs geïnterviewd in het kader van het project ‘Time Machine‘, waarin Europa’s rijke verleden wordt ontsloten door middel van digitale technologieën. Bekijk het (Engelstalige) interview hier: